Przyznanie zadośćuczynienia za niesłuszne zatrzymanie

Zostałem zatrzymany przez Policję na 30 godzin. Okazało się, że pomylono moją osobę z poszukiwanym sprawcą przestępstwa. Zdarzenie to bardzo negatywnie wpłynęło na moją psychikę. Czy w takim przypadku mogę dochodzić od Policji zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, stres, cierpienie?

W pewnych przypadkach jest możliwość uzyskania zadośćuczynienia. Odszkodowanie i zadośćuczynienie przysługuje również w wypadku niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania lub zatrzymania. Przewiduje to art. 552 § 4 Kodeksu postępowania karnego (Dz. U. z 2021 r. poz. 534 ze zm.). Odszkodowania (zadośćuczynienia) dochodzi się od Skarbu Państwa. Odszkodowanie służy rekompensacie strat materialnych, z kolei zadośćuczynienie odnosi się do strat niematerialnych, poczucia krzywdy, bólu, cierpienia itd.

Z powołanego przepisu wynika, że przesłanką przyznania odszkodowania (zadośćuczynienia) nie jest każde niewłaściwe, niesłuszne zatrzymanie, a tylko takie, które było "niewątpliwie niesłuszne". Pojęcie to nie zostało w ustawie zdefiniowane. W orzecznictwie podkreśla się, że samo stwierdzenie niezasadności czy nielegalności zatrzymania nie powoduje automatycznie stwierdzenia, iż zatrzymanie było niewątpliwie niesłuszne. Kryteria, które należy uwzględniać przy orzekaniu w przedmiocie uznania zatrzymania za niewątpliwie niesłuszne nie są tożsame z kryteriami, jakie bierze się pod uwagę rozpoznając zażalenie na zastosowanie zatrzymania.

Zatrzymanemu przysługuje zażalenie do sądu w sprawie zatrzymania. W zażaleniu zatrzymany może się domagać zbadania zasadności, legalności oraz prawidłowości jego zatrzymania. Nie każde jednak uznanie braku zasadności, legalności czy prawidłowości zatrzymania będzie przesądzać o prawie do odszkodowania czy zadośćuczynienia (por. postanowienie Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 8 października 2019 r., sygn. akt II Akz 928/19). Orzekając w przedmiocie odszkodowania i zadośćuczynienia, należy zbadać wszystkie okoliczności zatrzymania i to na podstawie całokształtu okoliczności sprawy. Przy ocenie kwestii niewątpliwie niesłusznego zatrzymania sąd powinien mieć na uwadze, czy zastosowanie tego środka przymusu procesowego nastąpiło z obrazą przepisów Kodeksu postępowania karnego.

Ujednolicone przepisy prawne dostępne są w serwisie www.przepisy.gofin.pl.

Żądanie odszkodowania (zadośćuczynienia) należy zgłosić w sądzie okręgowym właściwym ze względu na miejsce, w którym nastąpiło zwolnienie tymczasowo aresztowanego lub zwolnienie zatrzymanego. Postępowanie w przedmiotowej sprawie jest wolne od kosztów sądowych. W razie uwzględnienia roszczeń - choćby w części - wnioskodawcy przysługuje od Skarbu Państwa zwrot uzasadnionych wydatków, w tym z tytułu ustanowienia jednego pełnomocnika.