Przymusowa zamiana grzywny na areszt

W związku z wykroczeniem, którego się dopuściłem, sąd po przeprowadzeniu postępowania wymierzył mi grzywnę. W międzyczasie straciłem pracę i moja sytuacja finansowa znacznie się pogorszyła. Zostałem wezwany do zapłacenia kary, jednak nie wiem, czy będę w stanie to zrobić. Słyszałem, że sąd może skierować mnie do aresztu. Czy to prawda?

Jest to możliwe. W drodze pewnego wyjątku kara grzywny może zostać zamieniona na karę aresztu, mimo że ta pierwsza została prawomocnie orzeczona w postępowaniu sądowym. Wymierzając grzywnę, bierze się pod uwagę dochody sprawcy, jego warunki osobiste i rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe. Jest to kara, zatem zawsze jej wykonanie musi wiązać się dla ukaranego z pewną uciążliwością, w tym przypadku finansową, która przykładowo wymaga rezygnacji z wielu potrzeb osobistych (np. zakupu towarów konsumpcyjnych). Jednak w przypadku, gdy egzekucja grzywny okaże się bezskuteczna lub z okoliczności sprawy wynika, iż byłaby ona bezskuteczna, można po wyrażeniu zgody przez ukaranego zamienić grzywnę na pracę społecznie użyteczną, określając jej rodzaj i czas trwania. Stanowi o tym art. 25 § 1 Kodeksu wykroczeń (Dz. U. z 2013 r. poz. 482 ze zm.). Taka praca trwa najkrócej tydzień, najdłużej dwa miesiące.

Obowiązek pracy polega na wykonywaniu nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cele społeczne w odpowiednim zakładzie pracy, placówce służby zdrowia, opieki społecznej, organizacji lub instytucji niosącej pomoc charytatywną lub na rzecz społeczności lokalnej w wymiarze od 20 do 40 godzin. W stosunku do osoby zatrudnionej organ orzekający, zamiast obowiązku pracy społecznej, może orzec potrącenie od 10% do 25% wynagrodzenia za pracę na rzecz Skarbu Państwa albo na cel społeczny.

Zamiana kary na areszt wchodzi w grę dopiero wtedy, gdy egzekucja grzywny okazała się bezskuteczna lub z okoliczności sprawy wynika, że byłaby ona bezskuteczna, a ponadto ukarany oświadczy, że nie wyraża zgody na podjęcie pracy społecznie użytecznej albo uchyla się od jej wykonania, lub zamiana grzywny na pracę społecznie użyteczną jest niemożliwa lub niecelowa. Sąd zarządza wówczas wykonanie zastępczej kary aresztu. Trzeba jednak pamiętać, że nie można wymierzyć kary aresztu lub zastępczej kary aresztu, jeżeli warunki osobiste sprawcy uniemożliwiają odbycie tej kary.

Tego rodzaju kara aresztu nie ma być dolegliwością samą w sobie, a jedynie ma wpłynąć na "wymuszenie", by skazany wykonał pierwotnie orzeczoną karę, tj. zapłacił grzywnę. Dlatego przepis stanowi, że od zastępczej kary aresztu sprawca może być uwolniony w każdym czasie przez wpłacenie kwoty pieniężnej przypadającej jeszcze do uiszczenia.