Ukaranie mandatem za wykroczenie nie jest obowiązkowe

Popełniłem drobne wykroczenie drogowe. Zanim zostałem ukarany spokojnie wyjaśniłem policjantowi okoliczności zdarzenia. Funkcjonariusz wykazał się zrozumieniem, ale stwierdził, że i tak musi wymierzyć mandat, bo przepisy go do tego zobowiązują. Czy faktycznie tak jest?

W niniejszej sprawie może chodzić o dwie różne kwestie - obowiązek ukarania mandatem oraz obowiązek wymierzenia mandatu w określonej wysokości.

Jeśli chodzi o pierwszą sprawę, to należy wyjaśnić, że Policja ma w tym zakresie pewną swobodę. W przeciwieństwie do czynu będącego przestępstwem, w przypadku wykroczeń, w niektórych sytuacjach można poprzestać na pouczeniu, np. niewłaściwie postępującego kierowcy. Regułą jest jednak, że w razie popełnienia wykroczenia Policjant wymierza kierowcy karę w trybie postępowania mandatowego. Jednakże w wypadkach zasługujących na szczególne uwzględnienie można, biorąc pod uwagę charakter i okoliczności czynu lub właściwości i warunki osobiste sprawcy, zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary albo w ogóle odstąpić od wymierzenia kary lub środka karnego. Wynika to z art. 39 § 1 Kodeksu wykroczeń (Dz. U. z 2013 r. poz. 482 ze zm.). Ponadto w stosunku do sprawcy czynu (wykroczenia) można nawet poprzestać na zastosowaniu pouczenia, zwróceniu uwagi, ostrzeżeniu.

Tak więc nie jest prawdą, że przy wykroczeniu policjant ma zawsze obowiązek wymierzyć karę. Trzeba pamiętać, że odstąpienie od ukarania czy poprzestanie na pouczeniu to bardzo wyjątkowe sytuacje, które mogą mieć miejsce jedynie wtedy, gdy chodzi o niegroźne wykroczenie, a sprawca okazał skruchę i nie jest agresywny wobec funkcjonariusza.

Natomiast druga kwestia, o której najprawdopodobniej mówił Policjant, to kwestia wysokości sankcji karnej, którą wymierza za wykroczenie. Obowiązuje go bowiem tzw. taryfikator. Jeśli zatem funkcjonariusz decyduje się wymierzyć karę w trybie mandatowym, musi to zrobić zgodnie z regułami określonymi w przepisach. W odniesieniu do kierowców sankcje najczęściej sprowadzają się do dwóch kwestii: nałożenia mandatu zgodnie z taryfikatorem oraz przyznania odpowiedniej ilości punktów karnych.

Wysokość mandatu została określona kwotowo w wysokości stałej albo w sposób widełkowy. Ewentualnie tylko w ramach tych widełek policjant ma możliwość ustalenia kwoty mandatu dla kierowcy za konkretne wykroczenie, uwzględniając okoliczności jego popełnienia. Jeśli więc doszło do przekroczenia prędkości np. o 11 km/h, wówczas policjant, który decyduje się na ukaranie, może wymierzyć karę w kwocie od 50 zł do 100 zł. Nie może dać mniej ani więcej. Natomiast w zakresie punktów karnych nie dysponuje już żadnymi widełkami.