Wpływ zapłaty zachowku na wysokość podatku od dziedziczenia

Otrzymałam spadek po moim życiowym partnerze. Zmarły miał dwójkę dzieci. W testamencie nie ma żadnych zapisów o wydziedziczeniu tych dzieci ani o tym, aby były na ich rzecz ustanowione jakieś zapisy. Z tego co się zorientowałam, będę musiała w tej sytuacji wypłacić dzieciom zachowki. Sama z kolei będę niedługo musiała zapłacić podatek od dziedziczenia. Czy zachowek należny dzieciom spadkodawcy wpływa na wysokość wspomnianego podatku?

Zachowek może mieć wpływ na wysokość podatku od dziedziczenia. Z opisu sprawy wynika że dzieciom zmarłego taki zachowek przysługuje. Zachowek stanowi dług spadkowy. Ściśle, przepis wskazuje, że takim długiem jest "obowiązek zaspokojenia roszczeń o zachowek". Mowa o tym w art. 922 § 3 Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2020 r. poz. 1740 ze zm.). Roszczenie o wypłatę zachowku kierowane jest najczęściej do spadkobiercy (choć bywa, że zobowiązanym do zapłaty zostanie inna osoba - np. która otrzymała zapis windykacyjny). Z powyższego wynika, że zachowek nie przechodzi na uprawnionych automatycznie z chwilą śmierci spadkodawcy. Musi zostać wykonany przez zobowiązanego, np. poprzez zapłatę określonej kwoty bądź przeniesienie prawa o określonej wartości (np. własności samochodu).

Czytelniczka należy do III grupy w podatku od spadków i darowizn. Zatem musi złożyć w terminie miesiąca od dnia powstania obowiązku podatkowego, właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego, zeznanie podatkowe o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych według ustalonego wzoru - chodzi o zeznanie SD-3. Do zeznania podatkowego dołącza się dokumenty mające wpływ na określenie podstawy opodatkowania. Opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę, od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej - w przypadku III grupy podatkowej - kwoty 4.902 zł. Chodzi więc o czystą wartość spadku, tj. wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po potrąceniu długów i ciężarów. Do długów i ciężarów zalicza się m.in. wypłaty z tytułu zachowku. Wynika to z art. 7 ust. 3 ustawy o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2021 r. poz. 1043).

Trzeba wskazać, że przepisy cywilne i podatkowe posługują się nieco odmienną konstrukcją przy kwalifikowaniu zachowku do długu spadkowego. Regulacja cywilna wskazuje, że długiem jest obowiązek zaspokojenia roszczenia o zachowek, natomiast regulacja podatkowa podkreśla fakt "wykonania" tego obowiązku. Długiem będzie zatem nie sam obowiązek, ale wypłata z tytułu zachowku. Oznacza to, że jeśli podatnik (spadkobierca) składa zeznanie SD-3, ale na ten moment nie wykonał roszczeń o zachowek, nie może obniżyć podstawy opodatkowania o kwoty należne uprawnionym do zachowku.

Dopiero wypłacony zachowek umożliwia obniżenie podstawy opodatkowania spadku.