Wykonawca testamentu

Spisałem testament, w którym rozdzieliłem spadek między najbliższych, Dokonałem również zapisów na rzecz wnucząt. Ktoś poinformował mnie, że czasem warto powołać wykonawcę testamentu. Do czego on w praktyce może się przydać? Kogo i w jaki sposób można powołać do pełnienia tej funkcji?

W pewnym uproszczeniu można stwierdzić, że im bardziej złożone będzie dziedziczenie po spadkodawcy (ilość i różnorodność składników majątku, wielość osób, które otrzymają przysporzenie po śmierci testatora), tym skorzystanie z wykonawcy testamentu będzie bardziej uzasadnione. Podobnie w sytuacji, gdy spadkodawca przewiduje, że między spadkobiercami, zapisobiercami może dojść do różnego rodzaju sporów.

Wykonawców może być wielu, choć zasadniczo warto powierzyć to zadanie jednej osobie, gdyż będzie ona sama w stanie sprawniej podejmować decyzje. Oczywiście kluczowe znaczenie ma wybór dobrej osoby. Przepisy nie stawiają wielkich wymogów formalnych co do możliwości pełnienia tej funkcji - nie może być wykonawcą testamentu, kto nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych. Trzeba jednak pamiętać, że wybór nieodpowiedniej osoby może nie tyle nie usprawnić wykonania woli zmarłego, co wręcz bardzo znacząco w tym przeszkodzić. Kompetencje wykonawcy testamentu są dość szerokie. Warto więc wybór odpowiednio przemyśleć i ostatecznie uzgodnić tę kwestię za życia z właściwą osobą, tak aby nie była zaskoczona tym faktem po śmierci testatora. Osoba powołana jako wykonawca testamentu zawsze może złożyć odpowiednie oświadczenie przed sądem i zwolnić się z wykonania wspomnianych obowiązków.

Spadkodawca może powołać wykonawcę testamentu do sprawowania zarządu całym spadkiem, jego zorganizowaną częścią lub oznaczonym składnikiem. Wynika to z art. 986¹ Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 1964 r. nr 16, poz. 93 ze zm.). Zakres zadań, które spoczywać będą na wykonawcy, powinien zostać wskazany w testamencie. Jeśli jednak nie postanowiono inaczej, stosuje się reguły ogólne. W myśl nich wykonawca testamentu powinien zarządzać majątkiem spadkowym, spłacić długi spadkowe, w szczególności wykonać zapisy zwykłe i polecenia, a następnie wydać spadkobiercom majątek spadkowy zgodnie z wolą spadkodawcy i z ustawą. Wykonawca testamentu powinien również wydać osobie, na której rzecz został uczyniony zapis windykacyjny, przedmiot tego zapisu. Co więcej, ma on prawo pozywać i być pozywany w sprawach wynikających z zarządu spadkiem. Może również pozywać w sprawach o prawa należące do spadku i być pozwany w sprawach o długi spadkowe. Spadkodawca może również powołać wykonawcę testamentu do sprawowania zarządu przedmiotem zapisu windykacyjnego, do chwili objęcia we władanie tego przedmiotu przez osobę, na której rzecz uczyniono zapis windykacyjny.

Warto zwrócić uwagę na to, że koszty zarządu majątkiem spadkowym oraz wynagrodzenie wykonawcy testamentu należą do długów spadkowych.