Zapis w testamencie skuteczny z chwilą otwarcia spadku

W testamencie chciałbym uczynić zapis na rzecz mojego wnuka, któremu zamierzam przekazać działkę budowlaną. Spadek byłby dzielony między moje dzieci. Nie chcę jednak, aby wnuk był w jakiś sposób zależny od działania spadkobierców. Czy istnieje możliwość, aby otrzymał działkę automatycznie od razu po mojej śmierci?

TAK. W testamencie można powołać nie tylko spadkobierców, ale również wykonawcę testamentu czy tzw. zapisobierców. Zapisobierca otrzymuje jedynie ściśle wskazany składnik majątkowy. Zasadniczo z chwilą śmierci spadkodawcy (moment otwarcia spadku) staje się wymagalne roszczenie o wykonanie zapisu (chyba że co innego wynika z testamentu). Innymi słowy przedmiot zapisu nie przechodzi automatycznie na zapisobiercę, dopiero po wykonaniu zapisu przez spadkobiercę zapisobierca otrzyma należny mu składnik majątku testatora. Jest to tzw. zapis zwykły. Aby uniknąć tego rodzaju formalności i pewnej zależności od spadkobierców, spadkodawca powinien w testamencie uczynić tzw. zapis windykacyjny.

Trzeba jednak pamiętać o dość istotnym ograniczeniu - testament, który chce spisać Czytelnik, powinien być przynajmniej w tym zakresie sporządzony w formie aktu notarialnego. Przedmiotem zapisu windykacyjnego może być rzecz oznaczona co do tożsamości (np. ściśle określona nieruchomość), zbywalne prawo majątkowe, przedsiębiorstwo lub gospodarstwo rolne, czy też ustanowienie na rzecz zapisobiercy użytkowania lub służebności. Czytelnik powinien jednak mieć na uwadze, że przedmiot zapisu musi stanowić jego własność w chwili jego śmierci. Zapis windykacyjny będzie bowiem całkowicie bezskuteczny, jeżeli w chwili otwarcia spadku przedmiot zapisu nie należy do spadkodawcy albo spadkodawca był zobowiązany do jego zbycia na rzecz innej osoby.

Koszt sporządzenia testamentu notarialnego zawierającego zapis windykacyjny to maksymalnie 200 zł plus VAT.

Warto dodać, że nawet zapisobierca windykacyjny odpowiada w pewnym zakresie za długi spadkowe. Do chwili działu spadku wraz ze spadkobiercami solidarną odpowiedzialność za długi spadkowe ponoszą także osoby, na których rzecz spadkodawca uczynił zapisy windykacyjne. Rozliczenia między spadkobiercami i osobami, na rzecz których zostały uczynione zapisy windykacyjne, następują proporcjonalnie do wartości otrzymanych przez nich przysporzeń. Natomiast od chwili działu spadku spadkobiercy i osoby, na których rzecz zostały uczynione zapisy windykacyjne, ponoszą odpowiedzialność za długi spadkowe proporcjonalnie do wartości otrzymanych przez nich przysporzeń. Jednakże odpowiedzialność osoby, na rzecz której został uczyniony taki zapis, jest ograniczona do wartości przedmiotu zapisu windykacyjnego według stanu i cen z chwili otwarcia spadku.