Dziedziczenie po małżonku pomimo intercyzy

Podpisałam z mężem umowę o rozdzielności majątkowej. Wcześniej posiadaliśmy wspólność, jednak z uwagi na działalność męża zostałam przekonana do tego rozwiązania. Obawiam się jednak, że od tej chwili będą obowiązywać inne zasady dziedziczenia niż przy ustroju wspólności majątkowej. Czy będę mogła po mężu odziedziczyć spadek bez konieczności spisywania testamentu?

TAK, dziedziczenie ustawowe będzie mogło mieć miejsce. Wynika to z faktu, iż zmiana ustroju majątkowego nie wpływa w żaden sposób na zasady dziedziczenia ustawowego.

Małżonek należy do kręgu spadkobierców ustawowych. Stanowi o tym art. 931 § 1 oraz art. 932 Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 121). Żaden więc przepis nie zawiera unormowań, które pozbawiałyby małżonka powyższego uprawnienia bądź go ograniczały, jeśli podpisze umowę majątkową. Intercyza, czyli majątkowa umowa małżeńska, wpływa na ustrój majątkowy, który będzie obowiązywał w małżeństwie od chwili zawarcia tego porozumienia.

Niemniej jednak zmiana ustroju majątkowego wpływa, w ostatecznym rozrachunku, na dziedziczenie. Dzieje się tak dlatego, że zmienia się to, jakie rzeczy i prawa wejdą do masy spadkowej. Jeśli w małżeństwie obowiązuje wspólność majątkowa, co do zasady, wszystko co małżonkowie nabędą w okresie jej trwania, wchodzi do majątku wspólnego. Prawo do tego majątku wspólnego posiadają na równych zasadach oboje małżonkowie. W przypadku śmierci jednego z nich do spadku po nim wchodzi tylko połowa tego majątku oraz cały majątek osobisty zmarłego. Druga połowa majątku wspólnego nabywana jest przez pozostającego przy życiu małżonka nie w drodze dziedziczenia, ale z mocy prawa - małżonek jest bowiem właścicielem tej części majątku wspólnego. Jeśli natomiast w małżeństwie obowiązuje rozdzielność majątkowa, nie powstaje już majątek wspólny. Każdy z małżonków posiada swój prywatny majątek i w przypadku śmierci tylko ten majątek podlega dziedziczeniu (wchodzi do spadku). Innymi słowy, wysokość udziału spadkowego w obu przypadkach jest taka sama. We wspólności majątkowej jednak per saldo otrzyma najczęściej więcej - bo część praw nabędzie w wyniku dziedziczenia sensu stricto, a część z uwagi na jego własny udział w majątku wspólnym. W przypadku rozdzielności otrzyma "jedynie" udział z majątku prywatnego spadkodawcy.

Warto pamiętać, że małżonek może zawsze spisać testament i doprowadzić do dziedziczenia testamentowego na odmiennych zasadach niż te wynikające z ustawy. Niemniej w takiej sytuacji współmałżonek może żądać zachowku, jeśli nie zostałby powołany do spadku, a jego roszczenie nie zostałoby w inny sposób spełnione.