Rozszerzenie wspólności majątkowej

Nigdy nie podpisywałem z żoną intercyzy. W naszym związku obowiązuje wspólność majątkowa. Czy możliwe jest rozszerzenie tej wspólności tak, aby nasze majątki osobiste stały się częścią majątku wspólnego? Jeśli tak, to w jakim trybie tego dokonać i jakie wiążą się z tym koszty?

Czytelnik może podpisać z żoną małżeńską umowę majątkową, tzw. intercyzę, na mocy której zostanie wprowadzony ustrój rozszerzonej wspólności majątkowej. Taka umowa musi być zawarta w formie aktu notarialnego. Maksymalna stawka taksy notarialnej wynosi 400 zł. Jest to kwota netto, do której należy doliczyć podatek VAT. Do ustanowionej umową wspólności majątkowej, co do zasady, stosuje się odpowiednio przepisy o wspólności ustawowej.

Należy pamiętać, że nie można przez umowę majątkową małżeńską rozszerzyć wspólności m.in. na:

a) przedmioty majątkowe, które przypadną małżonkowi z tytułu dziedziczenia, zapisu lub darowizny,

b) prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie,

c) wierzytelności z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia, o ile nie wchodzą one do wspólności ustawowej, jak również wierzytelności z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę,

d) niewymagalne jeszcze wierzytelności o wynagrodzenie za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej każdego z małżonków.

Reguluje to art. 49 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (Dz. U. z 2022 r. poz. 1359 ze zm.). Warto podkreślić, że w razie wątpliwości uważa się, że przedmioty służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków nie zostały włączone do wspólności.

Małżeńska umowa majątkowa stanowi podstawę umownego ustroju majątkowego małżonków. Jej celem jest ustalenie zasad, według których kształtować się mają wzajemne stosunki majątkowe małżonków. Umowy o rozszerzenie wspólności ustawowej w zakresie, w jakim ustanawiają zasadę kształtującą ustrój majątkowy, a więc są stricte umowami majątkowymi małżeńskimi, działają na przyszłość i mają charakter organizacyjny. Z tego powodu należy pamiętać, że w sytuacji gdy wierzytelność powstała przed rozszerzeniem wspólności, wierzyciel, którego dłużnikiem jest tylko jeden małżonek, może żądać spłacenia swojej należności także z tych przedmiotów majątkowych, które należałyby do majątku osobistego dłużnika, gdyby wspólność majątkowa nie została rozszerzona. Rozszerzenie wspólności nie jest zatem sposobem, by "uciec" od długów, które powstały przed podpisaniem umowy. W doktrynie wskazuje się, że przedmiotowa regulacja dotyczy zarówno wierzytelności, które powstały przed zawarciem małżeństwa, jak i te powstałe w czasie jego trwania, lecz przed ustanowieniem wspólności rozszerzonej.