A A A

Opodatkowanie spadków i darowizn - Dodatek do Gazety Podatkowej nr 87 (606) z dnia 29.10.2009

Co podlega podatkowi od spadków i darowizn?

Wbrew nazwie podatkiem od spadków i darowizn objętych jest wiele innych zdarzeń prawnych niż tylko spadkobranie (dziedziczenie) i darowizna.

Podatkowi od spadków i darowizn podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Polski lub praw majątkowych wykonywanych na jej terytorium, na podstawie takich zdarzeń jak:

dziedziczenie, zapis, dalszy zapis, polecenie testamentowe;
darowizna, polecenie darczyńcy;
zasiedzenie;
nieodpłatne zniesienie współwłasności;
zachowek, jeżeli uprawniony nie uzyskał go w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny lub w drodze dziedziczenia albo w postaci zapisu;
nieodpłatna: renta, użytkowanie oraz służebność.

Podatkowi podlega również nabycie praw do wkładu oszczędnościowego na podstawie dyspozycji wkładem na wypadek śmierci oraz nabycie jednostek uczestnictwa na podstawie dyspozycji uczestnika funduszu inwestycyjnego otwartego albo specjalistycznego funduszu inwestycyjnego otwartego na wypadek jego śmierci.

Natomiast nabycie własności rzeczy znajdujących się za granicą lub praw majątkowych wykonywanych za granicą podlega podatkowi, jeżeli w chwili otwarcia spadku lub zawarcia umowy darowizny nabywca był obywatelem polskim lub miał miejsce stałego pobytu na terytorium Polski.

Kilka tygodni temu zmarła moja mama. Od dłuższego czasu nie miałam z nią kontaktu, stąd cały majątek zapisała w testamencie mojemu bratu. Wiem, że należy mi się zachowek po mamie. Czy taki zachowek podlega opodatkowaniu?

Co do zasady, nabycie własności rzeczy lub innych praw w drodze zachowku podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. Wynika to z art. 1 ust. 1 pkt 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Jednak od 1 stycznia 2007 r. obowiązuje zwolnienie podatkowe dla członków najbliższej rodziny spadkodawcy/darczyńcy. Zwolnienie dotyczy nabycia praw/rzeczy bez względu na ich wartość. Katalog osób uprawnionych do tego zwolnienia obejmuje wszystkie osoby, które są uprawnione do uzyskania zachowku od spadkobiercy. Dotyczy to w szczególności dzieci zmarłego. Oznacza to, że po pierwsze - uzyskanie zachowku podlega ustawie o podatku od spadków i darowizn, po drugie - że uprawniony z tytułu zachowku, po spełnieniu określonych warunków, może skorzystać z tzw. całkowitego zwolnienia podatkowego i w konsekwencji nie zapłaci żadnego podatku.

Warunkiem skorzystania z omawianego zwolnienia jest zgłoszenie nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego. Termin na wykonanie tego obowiązku obecnie wynosi 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego (przed 1 stycznia 2009 r. podatnik miał na to tylko 1 miesiąc). Obowiązek podatkowy przy zachowku powstaje z chwilą zaspokojenia roszczenia lub jego części. Uprawniony do zachowku nie otrzymuje "automatycznie" własności czy innych praw ze spadku. Takie prawa, o określonej wartości, przenosi na niego spadkobierca.

Dopóki więc Czytelniczka nie otrzyma całości lub części zachowku od swojego brata, dopóty nie ciążą na niej żadne formalności podatkowe. Po otrzymaniu, choćby części należności, musi pamiętać o terminowym złożeniu zeznania na specjalnym (urzędowym) formularzu podatkowym o symbolu SD-Z2. W przypadku bowiem niespełnienia wymienionych warunków nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych w drodze zachowku podlegać będzie opodatkowaniu na zasadach ogólnych, określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej. Obowiązku zgłoszenia nie będzie tylko wtedy, gdy nabycie rzeczy/praw nastąpi w formie aktu notarialnego bądź (w pewnym uproszczeniu) gdy wartość nabytego majątku nie przekroczy kwoty 9.637 zł.